حسن هانیزاده ، کارشناس مسائل خاورمیانه
نشست اخیر گروههای مخالف نظام سوریه در دوحه پایتخت قطروتشکیل ائتلاف نیروهای انقلابی سوریه وبه رسمیت شناختن دولت در تبعید سوریه از سوی شورای همکاری خلیجفارس و اتحادیه عرب بحران سوریه را پیچیدهتر کرد.
در نشست دوحه گروههای سلفی و وهابی نقش تاثیرگذاری در تصمیمگیریهای شورای ملی 420 نفره سوریه داشتند که یکی از این تصمیمات تشکیل یک نظام سیاسی یا دولت در تبعید تحت عنوان شورای ائتلاف نیروهای انقلابی بود. اندکی پس از انتخاب احمد معاذالخطیب به عنوان رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلابی شورای همکاری خلیجفارس و نیز اتحادیه عرب این شورا را به عنوان گزینه جایگزین نظام بشار اسد به رسمیت شناختند. احمد معاذ الخطیب امام جماعت سابق مسجد امویان دمشق ویکی از شخصیتهای تاثیرگذار اخوان المسلیمن بهشمار میرود که رویکردی کاملا سلفی دارد.
ارتباط معاذ الخطیب با دو رژیم قطر وعربستان نشان میدهد که این دو رژیم در انتخاب وی به عنوان رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلابی،نقش فعال ومستقیمی داشتهاند. حضور احمد معاذ الخطیب رئیس شورای ائتلاف و جورج صبرا رئیس شورای ملی در نشست وزرای خارجه اتحادیه عرب نقض آشکار مقررات وقوانینی بینالمللی تلقی میشود. به رسمیت شناختن یک مجموعه تروریستی به نام شورای ائتلاف نیروهای انقلابی به عنوان نظام جایگزین دولت رسمی وقانونی سوریه با موازین ومعیارهای بینالمللی کاملا مغایرت دارد زیرا نوعی بدعت سیاسی در عرصههای تعاملات بینالمللی بهشمار میرود.
این روند در واقع یک پدیده خطرناکی به عنوان هژمونی سیاسی در ساختار نظام بینالملل بهوجود میآورد وادامه چنین روندی امنیت وصلح جهانی را با خطر جدی مواجه خواهد ساخت. این هژمونی که با سیاستهای جنگ نرم دموکراتهای حاکم برایالات متحده آمریکا همخوانی دارد فصل جدیدی از روابط ظالمانه ونا متقارن در ادبیات بینالمللی وتعاملات شرق وغرب خواهد گشود واستقلال وهویت ملی کشورها را تحت تاثیر قرار خواهد داد. هر چند نشست دوحه با بروز یک سلسله اختلافاتی میان رهبران جریانهای 23 گانه شرکتکننده در نشست همراه بود اما اقدام اتحادیه عرب وشورای همکاری خلیجفارس در پشتیبانی از شورای ائتلاف سوریه در حقیقت نقض آشکار قوانین بینالمللی ودخالت در مسائل داخلی یک کشور عضو رسمی سازمان ملل تلقی میشود.
سوریه 19 ماه است که درگیر یک بحران نا خواسته داخلی شده ودخالت آمریکا، غرب،ترکیه، عربستان وقطر در بحران سوریه هزینههای سنگین انسانی، مالی وسیاسی بهدنبال داشت. دولت سوریه از ابتدای شکلگیری بحران در مارس 2011 با تشویق جمهوری اسلامی تلاش کرد تا یک سلسله اصلاحات ساختاری در سوریه ایجاد کند اما ورود بازیگران منطقهای وبینالمللی در این بحران اوضاع سوریه را تا آستانه یک جنگ داخلی پیش برد.
شکست ماموریت کوفی عنان فرستاده سابق دبیرکل سازمان ملل به سوریه برای بر قراری آتش بس و ایجاد گفتمان ملی میان رهبران اپوزیسیون ودولت سوریه، بر آیند دخالتهای غیر قابل توجیه 3 بازیگر منطقهای یعنی عربستان، قطر و ترکیه بود.
پس از شکست طرح صلح کوفی عنان،اخضر الابراهیمی به عنوان فرستاده جدید دبیر کل سازمان ملل تعیین شد ویک سلسله رایزنیهایی با کشورهای منطقه بهعمل آورد اما این رایزنیها به دلیل مخالفت غرب و آمریکا، قطر وعربستان با راهحلهای سیاسی در سوریه بینتیجه ماند. همزمان با تشکیل نشست اخیر دوحه عملیات نظامی گروههای تروریستی وسلفی در سوریه تشدید شد وتاکتیک این مجموعهها از جنگهای نامتمرکز میدانی وشهری به سمت عملیات سنگین انتحاری تغییر کرد.
این تغییر تاکتیک نشان میدهد که گروههای تروریستی به سمت ترور شخصیتهای تاثیرگذار نظام بشار اسد متمایل شدهاند زیرا عملا در جنگهای شهری در برابر ارتش دولتی سوریه با شکست مواجه شدهاند. به موازات انتخاب اعضای شورای ائتلاف نیروهای انقلابی در دوحه که کوچکترین پایگاهی میان مردم سوریه ندارد، برخی رهبران اپوزیسیون داخلی وملی سوریه اظهار تمایل کردهاند تا زیر نظرجمهوری اسلامی گفتوگوهایی با نظام سوریه برقرار کنند.
این گفتوگوها قرار است بهزودی با حضور 80 شخصیت داخلی مخالف دولت بشار اسد در تهران برگزار شود تا سازوکار انتقال قدرت را براساس خواست واراده عموم ملت سوریه ترسیم کنند. ایران که یکی از بازیگران منصف عرصههای داخلی سوریه تلقی میشود مورد وثوق واعتماد ملت سوریه است زیرا راهکارهای جمهوری اسلامی برای برون رفت سوریه از بحران فعلی کاملا با معیارهای انسانی و اصول دموکراتیک مطابقت دارد.
ایران معتقد است که انتقال قدرت باید بر اساس رای وخواست اکثریت ملت سوریه و از رهگذر صندوقهای رایگیری وبدون دخالت قدرتهای فرا منطقهای صورت گیرد. این گفتوگوها اگر در تهران انجام شود وبه یک سرانجام قابل قبولی برسد قطعا طرح تشکیل دولت در تبعید که خواست آمریکا، قطر، عربستان وترکیه است، با شکست مواجه خواهد شد. با توجه به اینکه گزینه نظامی وتشدید خشونتها نمیتواند نظام بشار اسد را سرنگون کند لذا بهترین گزینه ایجاد گفتمان ملی میان رهبران اپوزیسیون غیرمسلح ودولت سوریه با نظارت یک کشور مورد قبول همه طیفهای سیاسی سوریه خواهد بود.